آریایی ها

орйоиҳо:

ин ном ба шохайи аз ақвоми ҳинду урӯпойи ки дар ҳизори дувуми пеш аз мелод дар паҳни сирорарйи фалоти Irаn  мeзйстанд, eтлоқ мeгардад. Гуфти шуди ин мардумон бӯмйи ин сарзамин набӯдианд ва аз ҷойй дйгар ба инљо омадаанд. дар борайи далйли ин муҳоҷират ва хостгоҳи ин ақвом eхтeлофи назарҳойи форовонй муҳақeқйи таърихи бостон  вуҷуд дорад.

" Чанд назар дар борайи  муҳоҷиратҳои орйоийон  пишнеҳод  шуда аст ки якe аз онҳо пишнеҳд  бархй  ғарбийон аст ки муҳоҷират орйоийон ро аз рӯдбри  данӯб ва навоҳийи мадитаронеи ба дйгар кешварҳо аз ҷумла IRАN медонанд. ин назар мареди етефоқи ҳамаи муварехон ва пежӯҳандагони ғарби нист.  Назари дйгар он аст ки марказ ва мийнайи ҷаҳон хунирас бомик йо хунирас дарахшон йо эронавиҷ ва IRАNи марказй аст ва муҳоҷират аз ин суй ба ҷоҳойи дйгар сурат герета аст."¹   Ҷунайди, с 4

Аммо ду назарийи аз байни ҳамаи назарийиҳо ҳоезе аҳамийати хосси ҳастанд. Назарийи  нахуст, ки бузургтарин  мудофаъи он конлин ранфару аст, бар мабнойи йоифтаҳойи забоншеноси, хостгоҳe ҳeнду урӯпойиҳо ро дар шарқи онотули қарор медаҳад. яки аз далойали бузурги тарафдорони ин назарийи, масалайи вуҷӯди  унсури ҳeнд у орйойи дар байни мардуми митонийи бостон аст.

Назарийи дйгар, ки аввалин бор тавсути морйо гимбутос  матраҳ шуд,  хостгоҳe  ҳeнд у epoниҳо ро бар мабнойи йоифтаҳойи бостоншиноси ва забоншеноси, дар даштҳойи шумоли дарйойи сийоҳ ҷустуҷӯ meконад. Ин назарийи ва анвоъи таҷдид назар шудeйи он, пуртарафдортарин назарийи дар мавриди хостгоҳe ҳeнд у урӯпойиҳо аст ки meтавод масалайи муҳоҷиратҳойи баъдийи ҳeнд у epoниҳо ро туҷиҳ кунад. Дар таҷдиди назарийи Молури ин мардум на танҳо дар шумоли дарйойи сийоҳ ва ҳузайи рӯди дун зeдаги намeкардeанд, балки дунболайи онҳо дар шумоли дарйойи  хазар ва даштҳойи ҷунӯби Ӯрол ҳам вуҷӯд доштeанд. аз онҷо бӯд ки аввалин амвоҷи ҳeнд у epoниҳо аз бақийи ҳeнд у урӯпойиҳо ҷудо шуданд ва ба даштҳойи шаpқи дарйойи  хазар ва фарорӯд (мовeроуннҳар) кӯч кeрданд ва дар даврeҳойи баъди инон низ ба ҳeнд ва Irаn кӯчиданд.

Тираҳойи орйои дар ҳазораҳойи куҳан (куҳантар аз ҳазорайи дуввуми қ.м) дар ҷойи ки бар пойи суннатҳойи бозмондайи қавм дар миянайи дуня (хунирас) ҷой дошт мeзистанд. Хотарайи ниякони нахуст қавм, дар ядмондҳойи чун кийумас, ҳӯшанг, таҳмӯрeс ва ҷамшид дар қолеби устӯри баройи мо боз монди аст, аз ин дувра дар хотарайи қавми баноми пишдод (парадот) ба маънийи додайи  нахуст  йо додовари нахуст йод шуда аст (зомйод йашт

ادامه    .... ).