دیارلعل بار

آدینه محمد نظرزاده شاعر اشکاشمی

                    آدینه محمد نظرزاده سال 1933میلادی درروستائی "رن"ناحیه اشکاشم ولایت مختار کوهستان بدخشان دیده به جهان هستی کشود سالهای 1940 تا1947پس ازختم دوره دبستان ،به آموزشگاه غایبانه ءآموزگاری شهر خارغ فرستاده شد.همزمان درمکتب دیار ش به حیث معلم ایفای وظیفه میکرد ،درسال 1953آموزشگاه مزبور را به اتمام رسانید .جهت تکمیل دانش خود به پایتخت رفته تاسال 1957دربخش زبان وادبیات تاجیک دانشکده ءآموزگاری شهر دوشنبه (حالادانشگاه آموزگاری )تحصیل کرد وپس از فارغ التحصیلء به زادگاهش برگشت ودرطول 53سال درمکتب متوسطه ناحیه به تعلیم وتدریس زبان وادبیات فارسی وتاجیکی مشغول شده،شاگردان زیادی رابه کمال رسانید.

               آدینه محمد فارغ از تدریس با سبک خراسانی شعر می سرودواطمینان داشت ،که معنی های بلند میتوانند تنها با کلام ساده وروان وصمیمی منطور مخاطب گردند.اشعارش سرشار احساس پاک وخالصانه ءمهر ومحبت بی پایان نسبت به وطن وزیبای های ناتکرار آن ،ارزش های والای بشری وکسب دلبسته اش بود.سالیان مدید محصول قلم اودرروزنامه ومجله ها،نشر می شد ،که هنر پیشه های محلی به آنها آهنگ تصنیف کرده،درهمایش وجشن ها می سرودند.

              ....ملک بدخشان اززمان های قدیم به شرافت مردان کوه تن ودریا دل ولعل معروفش مورد ستایش سر آمدان بزرگ ادبیات ما چون :استاد رودکی ،ناصرخسرو ،جلال الدین محمدبلخی رومی ،مولانا جامی ،میرزابیدل ودیگران قرارگرفته است.

            درسر چشمه های تاریخی وتذکره ها بااحترام نام بسیارشخصیت های ذکی وتوانائی بدخشان که برای غنی گردانیدن معنویات ما خدمت ارزنده کرده اند،ازجمله شیخ مبارک بدخشی ،سیدمحمد ،حشمت بدخشی،سیدعلی خان،حکیم شریفی،ملاصالح،غیاثی،نظمی،علیبدخشی،قیلان،قبولی،ملاشاه ،کاشف بدخشی ،پدر وپسرلعلی،وابن لعلی ، مظهر ،شکوهی  ،دوستی ،واصلی ،عبدالصمد ،ملاکمال ،رونقی وکامل بدخشانی ذکر شده ،باآوردن نمونه هااز اشعار شان ،کلامشان ستایش یافته است.

            اشخاص هوشمند وصاحب طبع درهمه دوروزمان ها احساس شان را نسبت به محیط زندگی وواقعات رخ داده ،باشعر افاده نموده اند .از ماخذهای تاریخی وادبی چنین بر می آیدکه محافل ادبی دربدخشان از قدیم وجودداشتند،چون این موضوع به محققان ادبیات حواله می شود ،تنها  یادآوری باید کرد ،که درهرگوشه از بدخشان بسیار ی از اهل کلام وقلم ،هنر پیش گذشتگان راادامه داده ،شعر میسرودند.درآخر عصر 19واوئل بیست میلادی نیز اشخاص صاحب طبعی مثل صوفی مبارکقدم وخانی ،ملایار ونجی،قدرت شغنانی،مروت شاه روشانی ،دولت شاه پامیری،خدمت شاه دروازی ،ملانظرشاه شکاشمی ،دولت عبدالله زاده ودیگران با کلا م روان شان دربدخشان پسند خاص و عام ا

         ....     اشکاشم نیز قسمتی  از این مکان شاعر آفرین است که دربین کوهساران سربلند بدخشان واقع است.نام این ناحیه رادرقدیم ترین سرچشمه های تاریخی می توان پیداکرد :هم سیاحان چین قدیم ،هم مارکوپولو ،هم مولفان تاریخ نامه های باستان وقرون وسطاوهم نگارندگان آثار جغرافیائی مثل "حدود العالم " و"کتاب العرض"ازاین مکان نام برده اند وغناوت مادی ومعنوی سرزمین وساکنان آن راذکر کرده اند .

          .....صدهاسال اشعار شفاهی این مردم به مثل "بلبلیک" ولیلیک"و"بیت ورباعیات"ازنسل به نسل واز دهان به دهان گذشته تکمیل یافته اند وامروز هم دربین مردم سروده می شوند.شاید همین محبت بزرگ مردم محلی که هر قومش زبان باستانی خودراحفظ کرده است به شعر شاعری بود که هر ساکن این کوهستان از قدیم به زبان فارسی راگرامی می دارند ،به اشعار شاعران فارسی گواحترام میگذارندواین شعرا ءرا پیر وپیشوای خود شمرده اند.محبوبیت داشتن ناصر خسرو،عبدالله انصاری ،شمس تبریزی وسایر بزرگان ادب فارسی رادربین مردم بومی سبب همین باشد .وشاید توسط اشعار فارسی باشد که عده از شعرای محلی به مثل صوفی مبارکقدم ،ملا شمشیر وخانی ،ربابی ،ملاجلال الدین ،ملانظر شاه شکاشمی ،ملاصابر اندرابی،ناظم غارانی ودیگران امروز هم دربین مردم محلی به عنوان شخصیت های بزرگ یاد میشوند.

                     شاعر اشکاشمی صوفی مبارکقدم ،که درقرن نزدهم میلادی می زیست ،با تخلص مبارک واخانی معروف است ،از آن افتخار دارد که لعل بدخشان که از عهد رودکی تازمان اوچون تمثال لب شیرین یار ،زیبائی وقدرت وگران مایگی درادبیات فارسی وصف شده ،به درستی از قعر قلب کوهسار سرکش اشکاشم کنده میشود:

                                                        آن لعل که مقصد جهان است بدو

                                                         بامن برسد که از بدخشان من است

            آدینه محمد نظر زاده متولد همین مکان لعل بودودرشعر وشاعری سنت این همدیاران عارف وشعر پرورخود راادمه می داد.اوآرزوداشت ،که اشعار سروده اش رادرمجموعه ای گردآورده ،اما عمر وفا نکرد تانخست مجموعه اشعارش به دست گیرد .درروز های سرد زمستان سال 2006قلب گرم مهرپرور وسرشار شعرش ناگهان ازطپیدن باز ماند بگذاربهشت عنبر سرشت  ،مسکن ابدی روح پاکش باشد!

       الان چکیده ئی خامهءرنگین بیان شاعر روانشادپیشکش هوادارن ودوستدارن کلام بدیع می گرددوامید،که آن مورد پسند عزیز خواننده گرامی خواهد شد.

                                                  ادامه دارد....